Những tin đồn thất thiệt
Anh Nguyễn Lê Quốc Trung – hướng dẫn viên của Công ty Cổ phần Du lịch dịch vụ Vân Phong cho biết, gần đây, một số khách Hà Nội đến Nha Trang du lịch thường lắc đầu khi được giới thiệu mua xoài Úc về làm quà. Có người nói, trái xoài này cũng đang bày bán ở Hà Nội, Hải Phòng nhưng trông hình thức lạ nên không dám mua. Có người còn khẳng định, Việt Nam không thể trồng được cây xoài cho trái to đến vậy, vỏ trái cũng hồng đỏ khác thường, trông giống trái cây nhập ngoại nhiều hơn; trái cây kiểu này thường phải sử dụng hóa chất bảo quản, không nên mua… Trên một số trang mạng, đặc biệt là facebook, một số thành viên chia sẻ thông tin về loại trái xoài có hình dáng giống trái táo tây, to đẹp khác thường, bày bán ở nhiều nơi, kể cả ở khu vực sân bay. Cách đưa tin mập mờ về loại xoài này khiến nhiều người phân vân, không dám mua.
Chủ một hàng bán trái cây ở chợ Xóm Mới cho biết, chị chủ yếu bán xoài Úc cho người dân địa phương, du khách miền Bắc thường chọn mua xoài cát Hòa Lộc, xoài tứ quý…, rất ít người mua xoài Úc. Anh Trang Tố Hữu – người đang quản lý vườn xoài Úc của Trung tâm Nông nghiệp công nghệ cao – NNCNC (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) tỏ ra lo lắng: “Xoài Úc có thể xem là đặc sản của Khánh Hòa, nhưng bị nghi ngờ như vậy thì oan quá! Những tin đồn vô căn cứ ít nhiều sẽ ảnh hưởng tới người trồng xoài và cả môi trường du lịch của tỉnh”.
Khánh Hòa – xứ sở của xoài Úc
Có mặt tại vườn xoài của Trung tâm NNCNC ở huyện Cam Lâm vào một ngày giữa tháng 5, chúng tôi tận mắt thấy những trái xoài Úc như những trái táo tây cỡ lớn lúc lỉu trên cây. Không khí thu hoạch, đóng gói xoài Úc rất khẩn trương. Theo anh Hữu, năm nay, vườn xoài Úc này đã thu hoạch được một tháng rưỡi, hiện đang ở giai đoạn cuối vụ. Với gần 13ha, vườn xoài dự kiến thu hoạch gần 200 tấn. Số xoài này đều được bán cho các vựa xoài ở Cam Lâm, từ đó chuyển đi miền Bắc và xuất khẩu. Giá thu mua tại vựa hiện là 30.000 đồng/kg. “Hiện tại, việc thu mua xoài Úc vẫn diễn ra bình thường, có thể vì xoài Úc chủ yếu được xuất khẩu. Tuy nhiên, về lâu dài, người trồng xoài mong có những thông tin chính xác về xoài Úc để không bị ảnh hưởng tới thị trường tiêu thụ trong nước”, anh Hữu nói.
Ông Mai Xuân Thương – Giám đốc Trung tâm NNCNC khẳng định, Trung tâm NNCNC là đơn vị đầu tiên trong cả nước đưa giống xoài của Úc về trồng tại huyện Cam Lâm… Năm 2001, Trung tâm nhập 3 giống xoài của Úc về nghiên cứu và trồng khảo nghiệm. Qua nghiên cứu, Trung tâm đã chọn giống xoài Mangiferaindica (R2E2) và cấy ghép với gốc xoài địa phương, rồi trồng trình diễn tại vườn của Trung tâm từ năm 2003. Đây là giống xoài có khả năng thích nghi nhất với điều kiện của Khánh Hòa. Kết quả thử nghiệm cho thấy, trái xoài R2E2 trồng tại đây ngon hơn trái xoài được trồng tại xứ sở Kangaroo. Giống xoài này cũng được Trung tâm phát triển ra một số tỉnh như: Đồng Nai, Tiền Giang, nhưng Khánh Hòa chiếm diện tích chủ yếu.
Ông Thương khẳng định, đến thời điểm này, Khánh Hòa vẫn là xứ sở của xoài Úc ở Việt Nam với tổng diện tích khoảng hơn 800ha (ở các địa phương: Cam Lâm, Cam Ranh, Khánh Vĩnh). Năm nay, xoài Úc ở Khánh Hòa đạt giá cao chưa từng có với đỉnh giá đạt hơn 40.000 đồng/kg (năm ngoái, giá cao nhất đạt 38.000 đồng/kg). Sản phẩm hiện đã xuất khẩu đi các thị trường: Singapore, Malaysia, Hồng Kông, New Zealand, Nga, Đức…
Trước năm 2001, ở tỉnh Tây Ninh, một số Việt kiều cũng đưa giống xoài này về trồng nhưng chỉ ở quy mô hộ gia đình, diện tích không đáng kể. Hiện nay, Viện Rau quả Hà Nội cũng nhập về trồng giống xoài GL6, hình dáng tương tự trái xoài R2E2 nhưng diện tích còn hạn chế. Ngoài ra, vào thời điểm xoài Úc tại Việt Nam cho thu hoạch thì ở Úc, Trung Quốc… đã qua vụ thu hoạch xoài. Do đó, không có chuyện Việt Nam nhập khẩu xoài giữa vụ thu hoạch.
Giống xoài R2E2 cho trái to, hình dáng tròn như trái táo tây, màu xanh pha hồng đỏ, khi chín màu vàng tươi, hạt nhỏ, mùi thơm, vị ngọt, thịt vàng, chắc, ngon và rất ít xơ, trọng lượng từ 0,5 đến 1,6kg/trái. Trung bình mỗi cây cho thu hoạch khoảng 70kg. Đặc biệt, vỏ trái dày nên rất thuận tiện trong bảo quản, vận chuyển xa.
Trung tâm NNCNC là đơn vị đầu tiên và duy nhất được Công ty TNHH EMU Việt Nam (đóng tại Cam Lâm) chọn khảo nghiệm và nhân giống xoài Úc từ năm 2001. Mô hình kết hợp các biện pháp canh tác tiên tiến, thực hiện quy trình sản xuất cây ăn quả an toàn, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, quản lý và truy xuất nguồn gốc theo tiêu chuẩn GAP.